ABENDUAK 3 : EUSKARAREN EGUNA.
3 DÉCEMBRE : JOURNÉE INTERNATIONALE DE LA LANGUE BASQUE.
On publie, en 1847, un livre d'Arnauld Oihénart (1592-1667), en langue Basque, avec des proverbes et des poésies.
Après vous avoir proposé l'an dernier "1545 : Bernart Etxeparan Kontrapas", cette année je
vais vous proposer aujourd'hui les cent premiers proverbes Basques de ce livre d'Oihénart :
"Atsotizac edo Refrauac.
A.
1. Adaussia eta aussiquia behincoas uken-tut.
2. Adiskidea saharric, contua berriric.
3. Adiskidea gausa xipian behar da p'orogatu, handian emplegatu.
4. Adiskide eguic es behar düanean, bana behar düaneco.
5. Adiskideas eguic urheas besala, ik'ertu gabe har estesala.
6. Adiskide gabe bici den aberaza Picatüetan lo guiten daza.
Picatüac erraiten diote Bortuco bide hersi eta campixbati, sein baita Otsagabiren eta Larraneren artean, Nafarroa garaico eta Suberoaco mugan .
7. Ago Iaincoarequi, Iainco dukec hirequi.
8. Aguian serrana ezadin engana.
9. Ahalgue-gabeac bitu ep'er erreac ; ser ahalgorrac ? ogui-moc'orrac.
hauc dira abratsbaten hizac, esen handiqui halaeoey ohi saiste laket ahalgue-gabeac eta lausengaríac.
10. Aharra siten alxonac, aguer siten gasna ohonac.
11. Aharraussi ussua, gosse edo lomesua.
12. Ahateari iguerican eracastea.
13. Ahoa debilano sabela boz.
14. Ahuns duguneco subi.
15. Aita bilsaleari seme barreiari.
16. Alaba escont esac nahi-denean, Semea ordu-denean.
17. Alaba escontu-ondoan, Escontgueiac darraist ondoan.
18. Alaba sorhi denean esconzeco, esta erraz beguirazeco.
19. Alsoas ett baheas emaitea
Hori erraiten da assequi, eta abondosqui emaiteagati.
20. Amac irin balu op'il balaidi.
21. Ama gup'idatsuac eguitentu haur sakarsuac.
22. Ama sinhez estesanac, Amaisuna.
23. Amaisuna erradan, no, es, nahiduna.
24. Amaisuna, estiscoa ere, esta houna.
25. Amorazea, gastearenzat lorazea, saharrarensat da sorazea.
26. Anhiz iana, eta anhis edana da hontara nac'arrana.
27. Anserati, es ian sati.
28. Anxo limosnari, urde ebatsiaren oinac demaza beharrari.
29. Apesac asken hiza bere.
30. Araquina erhac behia, eta indac cornadobaten biria.
31. Ardia ahunsari ile eske.
32. Arima onari euri.
33. Arraica ahunsari, Agosque caparrari.
34. Arraina eta arroza, heren egunac carazes, campora deragoza.
35. Arrain handiac iaten'tu xipiac.
36. Arroza bekaiz arrozaren.
37. Arrozac es lan daidic, es deraidic.
38. Arstoac arstara.
39. Arsto-cumea harsara.
40. Arstoa emoïic arbuïa sesanac, guero erossi behar uken suën.
41. Arstoa ossinean, irris irris, itozen da.
42. Arzainaren emastea, arrazean eder.
43. Asen peti sopac iain'tu.
44. Asiti bihia.
45. Aski du hon eta errekeitu, exean deus estenac peitu.
46. Azeac escüa laz.
47. Azearen behiac erroa handi.
48. Azearen sakua xilo.
49. Azerri, Otserri.
50. Asseac bazutan dacarke gossea.
51. Asken hïlac sorrac baka.
52. Astrugaizaren hilzea, esta hilzea bana unguizea
53. At'orrac hunquiten, bana araguia exequiten.
54. Auco sori gaizari ek'uru, eta onari aiduru.
55. Aurhide biren alhor-artean ungui dago sedarria.
56. Aurtendanic gueurs-dara anhiz Ek'i eta euri.
57. Aurt'en haurrac has, gueurs ileac ilas.
58. Ausilaria nekesiaren escutaria.
59. Ausilaria sarista esac onsa barataria, espere eure susena estaquidic ualia.
60. Atseguina bikun da denean laster eguina.
61. Atsoa lehia duna hilzera ? oha azerrira bisizera.
B
62. Badu ere axeriac biloa usten. Bere eguitea estu bilusten.
63. Badut ere herabe, senarrarem hilsale horri ioaitera iorrale, esin naoque ian-gabe.
64. Bago erorira egurcari gusiac laster-ari dira.
65. Baigorrico Biscondea, Beldurrac diacarquec ahalguea.
66. Baigorrin baxera lurres ,nic haraguei nüeneam urres.
67. Barurac hirur asse.
Hirur asse hauc adizen dira, barureguneco barascarias, aizin-eguneco auharias, eta biharamuneco ascarias.
68. Bata bosa, berzea xila ari da.
69. Bata mingarri, berzea sorgarri.
70. Bat ehunen, ehun es baten.
71. Batean ama, berzean amaisun guertatu sait.
72. Bazuren gazonsian ere harrac sorzen dira.
73. Bequi on eta gaizaren berri, cargutan duënac sembait herri.
74. Begui-bates aski du Saltunac, Ehun estitu sobera erostunac.
75. Beguira nesac ur emeti, nihaur niaitec lasterreti.
76. Behorraren usticoac, estitu sendi garanoac.
77. Beha estagoena aizinara, lerra daite guibelara.
78. Beharrac aharra.
79. Beha lehenic, minsa askenic.
80. Beharra eraguile handi.
81. Beharrac saharra mercatura.
82. Beharrac isurriaren manac ditu, askasi-adiskides gabezen guitu.
83. Beharrari emaitea, esta emaïtea, baisi ereïtea.
84. Behasalea mais-ago bere gaísquiari, esenes hunquiari beha dago.
85. Belaz düana es uz hagati, Austore iinguey denagati.
86. Beldurra bera saldi.
87. Beleac sarratsera.
88. Bentura dadinac harza estadinac es eta barza.
89. Berant debila nehor conseillu bilha, escucara iines guero etsaïequila.
90. Berant jina, gaisqui ezina.
91. Bere ahal dena, espis berzeren.
92. Ber'exea beires da ducanac estaliric, espesa aurtic berserenera harriric.
93. Bere nahisco gaizic estu nehorc.
94. Bere nahis eri denari, norc bilha desaqueio ossagarri ?
95. Bere onac estituena urricari, gomenda bedi urte gaizari.
96. Berzeren buruco sorria dacussa, eta es bere lepoco xeria.
97. Besso minduna bulharrean, Sango eria ohazean.
98. Beti serbizari leiala eta prestüa, harzedun da, bad'ere pagatua.
99. Bide lusean, lastoa ere, sorta soinean.
100. Bihia peitu den execo gausa gusiac dira salzeco.
LIVRE LES PROVERBES BASQUES ARNAULD OIHENART |
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire